Haaien vissen in Europa?
De vinnenhandel is ook voor Europa de moeite waard.
Haaienvisserij in Europa
Elk jaar worden er in Europa miljoenen haaien gevangen. Spanje is bijvoorbeeld een van de belangrijkste handelaren in onbewerkte haaienvinnen.
De EU-verordening die het vinnen van vissersvaartuigen in 2013 verbiedt, heeft echter geleid tot een verandering in de visserijsector. Tot nu toe konden vissersvaartuigen vrachtruimte besparen door haaienvinnen af te snijden en hun lichaam overboord te gooien. Hierdoor bleef er meer ruimte over voor waardevollere soorten zoals zwaardvis en tonijn. Nu moesten de haaien aan land worden gebracht. Voor een korte tijd nam het vangstvolume voor blauwe haaien af (2013: 44703t in de Atlantische Oceaan). In 2016, het laatste geëvalueerde jaar, was dat weer 53.000 ton. Wat is er gebeurd? Naast de lucratieve zaak met de vinnen was er nu ook haaienvlees van de blauwe haai op de markt, waarvoor voorheen geen belangstelling bestond. Maar de visserij in Europa beperkt zich niet alleen tot blauwe haaien. Ook op andere soorten wordt nog steeds gevist. In 2018 landden Europese schepen 6.018 ton van de bedreigde Shortfin Mako in de Atlantische Oceaan. In de Middellandse Zee heeft het WWF onlangs ontdekt dat meer dan de helft van de daar voorkomende haaiensoorten met uitsterven worden bedreigd.
Een van de redenen: Overbevissing.
Maar de “vinnen op het lichaam”-regeling van de EU zou de haaien eigenlijk moeten beschermen tegen de jacht op hun vinnen. Helaas is het vaak niet eens mogelijk om vast te stellen of er met vinnen of haaienvlees wordt gehandeld: In veel landen over de hele wereld, waaronder de EU, is er geen indicatie of een lading een onverwerkt of verwerkt deel van de vis is, zoals vinnen. Dit maakt het bijzonder moeilijk om te achterhalen welke delen waar worden vervoerd. Een ander punt van onzekerheid zijn de controlecijfers. Voor de Spaanse beugvisserijvloot wordt een onafhankelijk waarnemerspercentage van slechts 1-3% geregistreerd op de vissersvaartuigen. Of werkelijk alle gevangen haaien aan land worden gebracht, zoals bepaald in de EU-verordening, kan dus alleen voor deze vaartuigen worden bevestigd.
Om de bescherming van haaien in Europa een kans te geven, moet de handel in haaienvinnen uit Europa dan ook op een zeer effectieve manier worden voorkomen. Daarom zijn wij veeleisend: De vin moet te allen tijde op de haai blijven zitten – ook als deze wordt geëxporteerd!
[1] Vgl. FAO, State of the global market for shark products, S. 95
[2] Vgl. INTERNATIONAL COMMISSION for the CONSERVATION of ATLANTIC TUNAS (ICCAT), REPORT for biennial period, 2016-17 PART I (2017) – Vol. 2. Für die Berechnung der Anzahl Tiere wurde ein durchschnittliches Gewicht von etwa 30 Kilogramm pro Blauhai angenommen
[3] Vgl. WWF, Sharks in crisis: A call to action for the Mediterranean.
[4] Vgl. North and South Atlantic swordfish Spanish longline fishery; MSC Public Comment Draft Report, Volume 1; October 2016; Seite 44 pp.
Geschatte vangstcijfers van de EU-landen
van 1992-2016 op basis van Blauwe haaien, Shortfin Makos en Porbeagle
Bron: https://www.iccat.int/Documents/BienRep/REP_EN_16-17_II-2.pdf
* Hervormings- en openingsbeleid in China. Gedurende deze periode heeft de Chinese economie een aanzienlijke groei doorgemaakt door privatisering. De handelsmarkten zijn uitgebreid.
EU-landen in vergelijking: Blauwe haai (Prionace glauca)
Gebieden: Noord-Atlantische Oceaan, Zuid-Atlantische Oceaan en Middellandse Zee
2000
2011
2016
Wat gebeurt er met haaienvlees?
De handel in haaienvlees is de afgelopen tien jaar sterk toegenomen. Dit is deels te wijten aan de algemene toename van de vraag naar vis. De markt voor haaienvlees is diverser en geografisch meer verspreid dan de handel in haaienvinnen, zodat er aanzienlijk potentieel voor verdere uitbreiding is. [1]
Jaren geleden werd de haai nog beschouwd als een ongewenste bijvangst, maar nu wordt hij systematisch gevist. Soorten zoals de blauwe haai of de kortvinnige makohaai worden zonder specifieke beperkingen gevangen: Geen vangst- of groottelimieten en geen gesloten seizoenen. Spanje heeft de grootste markt voor haaienvlees en is het belangrijkste land voor de haaienvisserij in Europa. In 2013 werd 48.888 ton van verschillende haaiensoorten als gevangen geregistreerd, maar het werkelijke aantal zou aanzienlijk hoger kunnen zijn vanwege de niet-gemelde bijvangsten. Het vlees dat in Spanje wordt gevangen, wordt voornamelijk naar andere EU-landen geëxporteerd. Spanje en Italië behoren tot de Europese landen met de grootste haaienvleesmarkt en consumeren gemiddeld 40.000 ton (Spanje) en 10.000 ton (Italië) haaienvlees per jaar[2]. De meeste haaienvleesimporten wereldwijd gaan naar Brazilië – ongeveer 20.000 ton per jaar, gevolgd door Spanje – ongeveer 14.000 ton per jaar, en Italië – ongeveer 11.500 ton per jaar (in 2012). [3]
Volgens de huidige cijfers importeerde Duitsland in 2014 296 ton haaienvlees, voornamelijk uit Namibië, Vietnam en Indonesië. Deze landen hebben nauwelijks toezicht of controle op hun visserij. [4] Het vlees wordt verkocht onder veel verschillende, vaak misleidende namen, zoals zeepaling, forelsteur of horsmakreel in het geval van hondshaai.
Naast de gerichte consumptie van haaienvlees neemt ook de vraag naar de olie uit haaienlever toe. Dit wordt beschouwd als een gewenst ingrediënt in cosmetische producten zoals make-up of vochtinbrengende middelen. [5]
[1] Food and Agriculture Organization of the United Nations, 2015: State of the global market for shark products.
[2] Chabrol, R. & June, S. I. 2015: Pelagic shark meat in Europe.
[3] Food and Agriculture Organization of the United Nations, 2015: State of the global market for shark products.
[4] Chabrol, R. & June, S. I. 2015: Pelagic shark meat in Europe.
[5] Wildaid, 2018: Sharks in Crisis. https://wildaid.org/programs/sharks/ (6.8.2019)
In- en uitvoer van haaien en andere haaienproducten
in de periode 2000-2009 van geregistreerde EU-leden
https://www.traffic.org/site/assets/files/2585/into_the_deep_report.pdf
