Podstawy, fakty i statystyki
Transport płetw (bez korpusu rekina) – łatwe ukrycie
Handel płetw rekinów luzem (bez korpusu rekina) w Europie jest dozwolony zgodnie z obowiązującymi przepisami – o ile nie jest to 12 gatunków rekinów chronionych przez CITES. W przypadku handlu całymi tuszami rekinów, te chronione gatunki rekinów mogą być stosunkowo łatwo zidentyfikowane, ale jeśli tylko płetwy rekinów są transportowane, nawet eksperci napotykają na ich ograniczenia. Jedną z przyczyn tego stanu rzeczy jest fakt, że podczas procesu suszenia zmienia się kształt i kolor płetw oraz że brakuje proporcji wielkości bez korpusu rekina. Ponadto sprzedawane płetwy stanowią zazwyczaj mieszankę różnych grup wiekowych – stanowi to kolejną trudność, ponieważ w przypadku młodych rekinów ważne cechy charakterystyczne często nie są jeszcze tak widoczne.
Konfiskata trzech ton płetw rekinów na lotnisku we Frankfurcie wiosną 2018 roku jest przykładem na to, jak łatwo można w ten sposób ukryć handel chronionymi gatunkami rekinów. Wśród płetw, które miały być eksportowane z Meksyku do Hongkongu przez Europę, znalazło się również kilka chronionych gatunków CITES. Niektóre z tych gatunków mogą być identyfikowane na podstawie unikalnych cech płetw, co ułatwiają również specjalne programy, takie jak oprogramowanie iSharkFin FAO[1]. Jednak wielu gatunków nie można już w ten sposób rozróżnić i należy stosować złożone metody DNA.
Badanie naukowe z 2018 r. pokazuje również, że płetwy wielu gatunków wymienionych w wykazie CITES są nadal przedmiotem handlu, często bez wymaganej dokumentacji. Za pomocą analizy DNA zbadano płetwy rekinów sprzedawane w Hongkongu i w przeważającej części zidentyfikowano je jako gatunki chronione [2]. Hongkong jest głównym ośrodkiem handlu płetwami rekinów.
Rozszerzenie rozporządzenia „Fins Naturally Attached” ułatwia identyfikację rekinów przeznaczonych do importu i eksportu oraz zapobiega ukrywaniu gatunków będących przedmiotem nielegalnego handlu. Ponadto istnieją wyraźne dowody na to, że wiele partii płetw rekinów będących przedmiotem handlu zostały oddzielone od zwierzęcia poprzez obcinanie płetw – będzie to również utrudnione przez rozszerzenie rozporządzenia, a handel rekinami jako całością stanie się znacznie mniej atrakcyjny.
[1] Food and Agriculture Organization of the United Nations: SharkFin Guide: identifying sharks for their fins
[2] Cardeñosa, D. et al., 2018. CITES-listed sharks remain among the top species in the contemporary fin trade. Conservation Letters, 07
Identyfikacja płetw – skomplikowana procedura DNA
Identyfikacja płetw rekinów w imporcie i eksporcie jest ważna dla wykrywania nielegalnego handlu i w razie konieczności podejmowania działań przestępczych. Eksperci mogą pomóc, ale w wielu przypadkach gatunek ten można wyraźnie zidentyfikować jedynie poprzez analizę DNA. Metoda znana jako barcoding DNA działa w kryminologii w podobny sposób jak genetyczne pobieranie odcisków palców: DNA płetw rekina jest izolowane, przetwarzane i sekwencjonowane. Następnie poszczególne segmenty genów są porównywane z bazą danych, a płetwy rekinów można przypisać do ich gatunku na podstawie charakterystycznych dla danego gatunku cech genetycznych[1]. Metoda ta dowiodła również, na przykład, że wiele gatunków rekinów i płaszczek sklasyfikowanych jako zagrożone jest nadal dostępnych na rynku międzynarodowym[2] oraz że produkty „British Fish & Chips” zawierają mięso rekina, w tym gatunki zagrożone.
Ograniczenie handlu rekinami do całych tusz. Chociaż barcoding DNA jest z powodzeniem stosowane w nauce i dla ochrony zagrożonych gatunków od kilku lat, proces ten jest nadal pracochłonny i kosztowny. Barcoding DNA dużych ilości płetw rekina, takich jak trzy tony skonfiskowanych płetw rekina na lotnisku we Frankfurcie w 2018 roku, jest zatem bardzo kosztowne. Chociaż metoda ta dobrze nadaje się do kontroli wyrywkowych i badań naukowych, nie jest idealna do rutynowych badań dużych ilości.
Ograniczenie handlu rekinami do całych tusz oznacza, że znacznie ułatwi to identyfikację chronionych gatunków rekinów podczas rutynowych kontroli. Kosztowna analiza DNA byłaby wtedy wykorzystywana tylko w wyjątkowych przypadkach.
[1] Food and Agriculture Organization of the United Nations: SharkFin Guide: identifying sharks for their fins
[2] Cardeñosa, D. et al., 2018. CITES-listed sharks remain among the top species in the contemporary fin trade. Conservation Letters, 07
Rekiny wymienione jako zagrożone przez IUCN – od dnia 07 sierpnia 2019 r.
Note | Latin name | Common name | Trend | IUCN classification |
Alopias pelagicus | Pelagic Thresher Pazifischer Fuchshai | ↘ | vu | |
Alopias superciliosus | Bigeye Thresher Shark Großaugen Fuchshai | ↘ | vu | |
Alopias vulpinus | Common Thresher Shark Gemeiner Fuchshai | ↘ | vu | |
Atelomycterus baliensis | Bali Catshark Bali-Katzenhai | ? | vu | |
Brachaelurus colcloughi | Colclough‘s Shark Blaugrauer Blindhai | ↘ | vu | |
Carcharhinus albimarginatus | Silvertip Shark Silberspitzenhai | ↘ | vu | |
Carcharhinus borneensis | Borneo Shark Borneohai | ? | en | |
new | Carcharhinus dussumieri | Whitecheek Shark Weißwangen-Hai | ↘ | en |
Carcharhinus falciformis | Silky Shark Seidenhai | ↘ | vu | |
Carcharhinus hemiodon | Pondicherry Shark Pondicherryhai | ? | cr | |
Carcharhinus leiodon | Smoothtooth Blacktip Shark GlattzahnSchwarzspitzenhai | ↘ | en | |
Carcharhinus longimanus | Oceanic Whitetip Shark WeißspitzenHochseehai | ↘ | vu | |
Carcharhinus obscurus | Dusky Shark Schwarzhai | ↘ | vu | |
Carcharhinus plumbeus | Sandbar Shark Sandbankhai | ↘ | vu | |
Carcharhinus signatus | Night Shark Atlantischer Nachthai | ↘ | vu | |
new | Carcharhinus tjutjot | Indonesian Whaler Shark | ↘ | vu |
Carcharias taurus | Sand Tiger Shark Sandtigerhai | ? | vu | |
Carcharodon carcharias | Great White Shark Großer Weißer Hai | ? | vu | |
Centrophorus harrissoni | Harrisson‘s Dogfish Stummer Gulperhai | ↘ | en | |
Centrophorus lusitanicus | Lowfin Gulper Shark Lusitanischer Schlingerhai | ? | vu | |
Centrophorus squamosus | Leafscale Gulper Shark Blattschuppen Schlingerhai | ↘ | vu | |
new | Centrophorus owstonii | Roughskin Dogfish | ? | vu |
Cetorhinus maximus | Basking Shark Riesenhai | ↘ | vu | |
new | Cephaloscyllium albipinnum | Whitefin Swellshark | ↘ | cr |
Chaenogaleus macrostoma | Hooktooth Shark Hakenzahn Hai | ? | vu | |
Dalatias licha | Kitefin Shark | ↘ | vu | |
Eusphyra blochii | Winghead Shark FlügelkopfHammerhai | ↘ | en | |
Galeorhinus galeus | Tope Shark Hundshai | ↘ | vu | |
Galeus mincaronei | Shawtail Catshark Sägeschwanz Katzenhai | ↘ | vu | |
Glyphis gangeticus | Ganges Shark Gangeshai | ↘ | cr | |
Glyphis garricki | Northern River Shark Flusshai | ↘ | cr | |
Glyphis glyphis | Speartooth Shark Speerzahnhai | ↘ | en | |
Glyphis siamensis | Irrawaddy River Shark Irrawaddy-Flusshai | ? | cr | |
Halaelurus boesemani | Speckled Catshark Gesprenkelter Katzenhai | ↘ | vu | |
Haploblepharus fuscus | Brown Shyshark Brauner Katzenhai | ? | vu | |
Haploblepharus kistnasamyi | Natal Shyshark Natal-Katzenhai | ? | cr | |
Hemigaleus microstoma | Sicklefin Weasel Shark SichelflossenWieselhai | ↘ | vu | |
Hemipristis elongata | Snaggletooth Shark Fossilhai | ↘ | vu | |
Hemiscyllium hallstromi | Papuan Epaulette Shark Papua-Epaulettenhai | ? | vu | |
Hemiscyllium strahani | Hooded Carpet Shark Hauben Epaulettenhai | ? | vu | |
Hemitriakis leucoperiptera | Whitefin Topeshark | ? | en | |
Holohalaelurus favus | Honeycomb Izak Catshark Izak-Katzenhai | ↘ | en | |
Holohalaelurus punctatus | African Spotted Catshark Weiß gefleckter Katzenhai | ↘ | en | |
Isogomphodon oxyrhynchus | Daggernose Shark Dolchnasenhai | ↘ | cr | |
Isurus oxyrinchus | Shortfin Mako Kurzflossen-Mako | ↘ | en | |
Isurus paucus | Longfin Mako Langflossen-Mako | ↘ | en | |
Lamiopsis temminckii | Broadfin Shark Breitflossenhai | ↘ | en | |
Lamna nasus | Porbeagle Heringshai | ↘ | vu | |
Mustelus fasciatus | Striped Smoothhound Gestreifter Samthund | ↘ | cr | |
Mustelus mustelus | Common Smoothhound Grauer Glatthai | ↘ | vu | |
Mustelus schmitti | Narrownose Smoothhound Engnasen-Glatthai | ↘ | en | |
Mustelus whitneyi | Humpback Smoothhound | ↘ | vu | |
Nebrius ferrugineus | Tawny Nurse Shark Gewöhnlicher Ammenhai | ↘ | vu | |
Negaprion acutidens | Sharptooth Lemon Shark SichelflossenZitronenhai | ↘ | vu | |
Odontaspis ferox | Smalltooth Sand Tiger KleinzahnSandtigerhai | ↘ | vu | |
Oxynotus centrina | Angular Rough Shark Gefleckte Meersau | ? | vu | |
Pseudoginglymostoma brevicaudatum | Shorttail Nurse Shark KurzschwanzAmmenhai | ? | vu | |
Rhincodon typus | Whale Shark Walhai | ↘ | en | |
Schroederichthys saurisqualus | Lizard catshark Eidechsenkatzenhai | ? | vu | |
Scylliogaleus quecketti | Flapnose Houndshark NasenlappenGlatthai | ? | vu | |
new | Scymnodon plunketi | Plunket’s Shark | ↘ | vu |
Sphyrna lewini | Scalloped Hammerhead Bogenstirn Hammerhai | ? | en | |
Sphyrna mokarran | Great Hammerhead Großer Hammerhai | ↘ | en | |
Sphyrna tudes | Smalleye Hammerhead KleinaugenHammerhai | ↘ | vu | |
Sphyrna zygaena | Smooth Hammerhead Glatter Hammerhai | ↘ | vu | |
Squalus acanthias | Spiny Dogfish Dornhai | ↘ | vu | |
new | Squalus chloroculus | Greeneye Spurdog | ↘ | en |
Squalus montalbani | Philippine Spurdog Philippinischer Dornhai | ↘ | vu | |
Squatina aculeata | Sawback Angelshark Sägerücken-Engelhai | ↘ | cr | |
Squatina albipunctata | Eastern Angel Shark Östlicher Engelshai | ↘ | vu | |
upgraded | Squatina argentina | Argentine Angel Shark Argentinischer Engelhai | ↘ | cr |
Squatina formosa | Taiwan Angelshark Taiwanesischer Engelhai | ? | en | |
Squatina guggenheim | Guggenheim Engelhai | ↘ | en | |
Squatina japonica | Japanese Angelshark Japanischer Engelshai | ? | vu | |
Squatina nebulosa | Clouded Angelshark Getrübter Engelshai | ? | vu | |
upgraded | Squatina occulta | Smoothback Angel Shark | ↘ | cr |
Squatina oculata | Smoothback Angelshark Glatte Engelhai | ↘ | cr | |
Squatina squatina | Angelshark Gemeiner Engelhai | ↘ | cr | |
Squatina tergocellatoides | Ocellated Angelshark | ? | vu | |
Stegostoma fasciatum | Zebra Shark Zebrahai | ↘ | en | |
Triakis acutipinna | Sharpfin Houndshark Scharfflossen Hundshai | ↘ | en | |
Triakis maculata | Spotted Houndshark Gepunkteter Hundshai | ↘ | vu |