Podstawy, fakty i statystyki

Transport płetw (bez korpusu rekina) – łatwe ukrycie

Handel płetw rekinów luzem (bez korpusu rekina) w Europie jest dozwolony zgodnie z obowiązującymi przepisami – o ile nie jest to 12 gatunków rekinów chronionych przez CITES. W przypadku handlu całymi tuszami rekinów, te chronione gatunki rekinów mogą być stosunkowo łatwo zidentyfikowane, ale jeśli tylko płetwy rekinów są transportowane, nawet eksperci napotykają na ich ograniczenia. Jedną z przyczyn tego stanu rzeczy jest fakt, że podczas procesu suszenia zmienia się kształt i kolor płetw oraz że brakuje proporcji wielkości bez korpusu rekina. Ponadto sprzedawane płetwy stanowią zazwyczaj mieszankę różnych grup wiekowych – stanowi to kolejną trudność, ponieważ w przypadku młodych rekinów ważne cechy charakterystyczne często nie są jeszcze tak widoczne.

Konfiskata trzech ton płetw rekinów na lotnisku we Frankfurcie wiosną 2018 roku jest przykładem na to, jak łatwo można w ten sposób ukryć handel chronionymi gatunkami rekinów. Wśród płetw, które miały być eksportowane z Meksyku do Hongkongu przez Europę, znalazło się również kilka chronionych gatunków CITES. Niektóre z tych gatunków mogą być identyfikowane na podstawie unikalnych cech płetw, co ułatwiają również specjalne programy, takie jak oprogramowanie iSharkFin FAO[1]. Jednak wielu gatunków nie można już w ten sposób rozróżnić i należy stosować złożone metody DNA.

Badanie naukowe z 2018 r. pokazuje również, że płetwy wielu gatunków wymienionych w wykazie CITES są nadal przedmiotem handlu, często bez wymaganej dokumentacji. Za pomocą analizy DNA zbadano płetwy rekinów sprzedawane w Hongkongu i w przeważającej części zidentyfikowano je jako gatunki chronione [2]. Hongkong jest głównym ośrodkiem handlu płetwami rekinów.

Rozszerzenie rozporządzenia „Fins Naturally Attached” ułatwia identyfikację rekinów przeznaczonych do importu i eksportu oraz zapobiega ukrywaniu gatunków będących przedmiotem nielegalnego handlu. Ponadto istnieją wyraźne dowody na to, że wiele partii płetw rekinów będących przedmiotem handlu zostały oddzielone od zwierzęcia poprzez obcinanie płetw – będzie to również utrudnione przez rozszerzenie rozporządzenia, a handel rekinami jako całością stanie się znacznie mniej atrakcyjny.

[1] Food and Agriculture Organization of the United Nations: SharkFin Guide: identifying sharks for their fins
[2] Cardeñosa, D. et al., 2018. CITES-listed sharks remain among the top species in the contemporary fin trade. Conservation Letters, 07

Identyfikacja płetw – skomplikowana procedura DNA

Identyfikacja płetw rekinów w imporcie i eksporcie jest ważna dla wykrywania nielegalnego handlu i w razie konieczności podejmowania działań przestępczych. Eksperci mogą pomóc, ale w wielu przypadkach gatunek ten można wyraźnie zidentyfikować jedynie poprzez analizę DNA. Metoda znana jako barcoding DNA działa w kryminologii w podobny sposób jak genetyczne pobieranie odcisków palców: DNA płetw rekina jest izolowane, przetwarzane i sekwencjonowane. Następnie poszczególne segmenty genów są porównywane z bazą danych, a płetwy rekinów można przypisać do ich gatunku na podstawie charakterystycznych dla danego gatunku cech genetycznych[1]. Metoda ta dowiodła również, na przykład, że wiele gatunków rekinów i płaszczek sklasyfikowanych jako zagrożone jest nadal dostępnych na rynku międzynarodowym[2] oraz że produkty „British Fish & Chips” zawierają mięso rekina, w tym gatunki zagrożone.

Ograniczenie handlu rekinami do całych tusz. Chociaż barcoding DNA jest z powodzeniem stosowane w nauce i dla ochrony zagrożonych gatunków od kilku lat, proces ten jest nadal pracochłonny i kosztowny. Barcoding DNA dużych ilości płetw rekina, takich jak trzy tony skonfiskowanych płetw rekina na lotnisku we Frankfurcie w 2018 roku, jest zatem bardzo kosztowne. Chociaż metoda ta dobrze nadaje się do kontroli wyrywkowych i badań naukowych, nie jest idealna do rutynowych badań dużych ilości.

Ograniczenie handlu rekinami do całych tusz oznacza, że znacznie ułatwi to identyfikację chronionych gatunków rekinów podczas rutynowych kontroli. Kosztowna analiza DNA byłaby wtedy wykorzystywana tylko w wyjątkowych przypadkach.

[1] Food and Agriculture Organization of the United Nations: SharkFin Guide: identifying sharks for their fins
[2] Cardeñosa, D. et al., 2018. CITES-listed sharks remain among the top species in the contemporary fin trade. Conservation Letters, 07

Rekiny wymienione jako zagrożone przez IUCN – od dnia 07 sierpnia 2019 r.

Note Latin name Common name Trend IUCN classification
Alopias pelagicus Pelagic Thresher Pazifischer Fuchshai vu
Alopias superciliosus Bigeye Thresher Shark Großaugen Fuchshai vu
Alopias vulpinus Common Thresher Shark Gemeiner Fuchshai vu
Atelomycterus baliensis Bali Catshark Bali-Katzenhai ? vu
Brachaelurus colcloughi Colclough‘s Shark Blaugrauer Blindhai vu
Carcharhinus albimarginatus Silvertip Shark Silberspitzenhai vu
Carcharhinus borneensis Borneo Shark Borneohai ? en
new Carcharhinus dussumieri Whitecheek Shark Weißwangen-Hai en
Carcharhinus falciformis Silky Shark Seidenhai vu
Carcharhinus hemiodon Pondicherry Shark Pondicherryhai ? cr
Carcharhinus leiodon Smoothtooth Blacktip Shark GlattzahnSchwarzspitzenhai en
Carcharhinus longimanus Oceanic Whitetip Shark WeißspitzenHochseehai vu
Carcharhinus obscurus Dusky Shark Schwarzhai vu
Carcharhinus plumbeus Sandbar Shark Sandbankhai vu
Carcharhinus signatus Night Shark Atlantischer Nachthai vu
new Carcharhinus tjutjot Indonesian Whaler Shark vu
Carcharias taurus Sand Tiger Shark Sandtigerhai ? vu
Carcharodon carcharias Great White Shark Großer Weißer Hai ? vu
Centrophorus harrissoni Harrisson‘s Dogfish Stummer Gulperhai en
Centrophorus lusitanicus Lowfin Gulper Shark Lusitanischer Schlingerhai ? vu
Centrophorus squamosus Leafscale Gulper Shark Blattschuppen Schlingerhai vu
new Centrophorus owstonii Roughskin Dogfish ? vu
Cetorhinus maximus Basking Shark Riesenhai vu
new Cephaloscyllium albipinnum Whitefin Swellshark cr
Chaenogaleus macrostoma Hooktooth Shark Hakenzahn Hai ? vu
Dalatias licha Kitefin Shark vu
Eusphyra blochii Winghead Shark FlügelkopfHammerhai en
Galeorhinus galeus Tope Shark Hundshai vu
Galeus mincaronei Shawtail Catshark Sägeschwanz Katzenhai vu
Glyphis gangeticus Ganges Shark Gangeshai cr
Glyphis garricki Northern River Shark Flusshai cr
Glyphis glyphis Speartooth Shark Speerzahnhai en
Glyphis siamensis Irrawaddy River Shark Irrawaddy-Flusshai ? cr
Halaelurus boesemani Speckled Catshark Gesprenkelter Katzenhai vu
Haploblepharus fuscus Brown Shyshark Brauner Katzenhai ? vu
Haploblepharus kistnasamyi Natal Shyshark Natal-Katzenhai ? cr
Hemigaleus microstoma Sicklefin Weasel Shark SichelflossenWieselhai vu
Hemipristis elongata Snaggletooth Shark Fossilhai vu
Hemiscyllium hallstromi Papuan Epaulette Shark Papua-Epaulettenhai ? vu
Hemiscyllium strahani Hooded Carpet Shark Hauben Epaulettenhai ? vu
Hemitriakis leucoperiptera Whitefin Topeshark ? en
Holohalaelurus favus Honeycomb Izak Catshark Izak-Katzenhai en
Holohalaelurus punctatus African Spotted Catshark Weiß gefleckter Katzenhai en
Isogomphodon oxyrhynchus Daggernose Shark Dolchnasenhai cr
Isurus oxyrinchus Shortfin Mako Kurzflossen-Mako en
Isurus paucus Longfin Mako Langflossen-Mako en
Lamiopsis temminckii Broadfin Shark Breitflossenhai en
Lamna nasus Porbeagle Heringshai vu
Mustelus fasciatus Striped Smoothhound Gestreifter Samthund cr
Mustelus mustelus Common Smoothhound Grauer Glatthai vu
Mustelus schmitti Narrownose Smoothhound Engnasen-Glatthai en
Mustelus whitneyi Humpback Smoothhound vu
Nebrius ferrugineus Tawny Nurse Shark Gewöhnlicher Ammenhai vu
Negaprion acutidens Sharptooth Lemon Shark SichelflossenZitronenhai vu
Odontaspis ferox Smalltooth Sand Tiger KleinzahnSandtigerhai vu
Oxynotus centrina Angular Rough Shark Gefleckte Meersau ? vu
Pseudoginglymostoma brevicaudatum Shorttail Nurse Shark KurzschwanzAmmenhai ? vu
Rhincodon typus Whale Shark Walhai en
Schroederichthys saurisqualus Lizard catshark Eidechsenkatzenhai ? vu
Scylliogaleus quecketti Flapnose Houndshark NasenlappenGlatthai ? vu
new Scymnodon plunketi Plunket’s Shark vu
Sphyrna lewini Scalloped Hammerhead Bogenstirn Hammerhai ? en
Sphyrna mokarran Great Hammerhead Großer Hammerhai en
Sphyrna tudes Smalleye Hammerhead KleinaugenHammerhai vu
Sphyrna zygaena Smooth Hammerhead Glatter Hammerhai vu
Squalus acanthias Spiny Dogfish Dornhai vu
new Squalus chloroculus Greeneye Spurdog en
Squalus montalbani Philippine Spurdog Philippinischer Dornhai vu
Squatina aculeata Sawback Angelshark Sägerücken-Engelhai cr
Squatina albipunctata Eastern Angel Shark Östlicher Engelshai vu
upgraded Squatina argentina Argentine Angel Shark Argentinischer Engelhai cr
Squatina formosa Taiwan Angelshark Taiwanesischer Engelhai ? en
Squatina guggenheim Guggenheim Engelhai en
Squatina japonica Japanese Angelshark Japanischer Engelshai ? vu
Squatina nebulosa Clouded Angelshark Getrübter Engelshai ? vu
upgraded Squatina occulta Smoothback Angel Shark cr
Squatina oculata Smoothback Angelshark Glatte Engelhai cr
Squatina squatina Angelshark Gemeiner Engelhai cr
Squatina tergocellatoides Ocellated Angelshark ? vu
Stegostoma fasciatum Zebra Shark Zebrahai en
Triakis acutipinna Sharpfin Houndshark Scharfflossen Hundshai en
Triakis maculata Spotted Houndshark Gepunkteter Hundshai vu